– Засгийн газрын хяналт хэрэгжүүлэх эрх зүйн орчныг сайжруулах чиглэлээр танай газар ямар гол ажлуудыг хийж хэрэгжүүлсэн бэ?

Засгийн газар дахь хяналтын тухай хуульд хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтийн баримт бичгийн хэрэгжилтэд хяналт тавих, тайлан мэдээллийг нэгтгэх, үр дүнд үнэлгээ хийх, байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагааг дүгнэх журмыг Засгийн газар батлахаар тодорхой заасан байдаг. Энэ хүрээнд Засгийн газрын 2025 оны 43 дугаар тогтоолоор гурван чухал журмыг батлуулсан. Үүнд: “Хяналт-шинжилгээ хийх журам”, “Үнэлгээ хийх журам”, “Байгууллагын үйл ажиллагаа, үр дүнг үнэлж дүгнэх журам” багтаж байна.

Эдгээр журам хэрэгжиж эхэлснээр төрийн бодлогын хэрэгжилтийн явц, үр дүнг мэдэгдэхүйц сайжруулж, зорилго, зорилт, арга хэмжээний хэрэгжилтийг үнэлэх ил тод, хариуцлагатай тогтолцоо бүрдэж байна. Түүнчлэн байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагааны үр дүнг үнэлэх, хууль тогтоомж, тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих харилцааг илүү тодорхой болгож, хариуцлагын тогтолцоог бэхжүүлэх нөхцөл бүрдсэн.

– Байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаанд хяналт тавих чиглэлээр яг ямар бодит ажил хийгдсэн бэ?

Манай газар хуульд өгөгдсөн бүрэн эрхийн дагуу төрийн байгууллагын үйл ажиллагааны эрх зүйн үндэслэл, зохицуулалтын үр нөлөөг сайжруулах чиглэлээр хяналт-шинжилгээ, процессын дүн шинжилгээ хийдэг. Үүний нэг томоохон жишээ нь “Гаалийн хилээр нэвтрүүлэх бараа, тээврийн хэрэгсэлд гаалийн хяналт тавих нийтлэг журам”-ыг өөрчилж, шинэчилсэн юм.

Бид энэхүү журамд процессын зураглал хийж, гаалийн улсын ахлах байцаагчид 49 заалтаар эрх олгосон нь хуулиас давсан, үзэмжээр шийдвэр гаргах нөхцөлийг бүрдүүлсэн байсаныг тогтоож, тэдгээрийг хасах санал хүргүүлж, журмыг шинэчилсэн.

Мөн хугацаагүй байсан бүхий л алхам, үйлдлүүдийг хугацаатай болгосон. Тухайлбал хяналт шалгалтын хугацаа тодорхойгүй байсан бол шинэ журмаар 24 цагийн дотор гүйцэтгэх зохицуулалтыг тусгасан.

Дүн шинжилгээнээс үзэхэд, өмнөх нийт 85 алхмаас 19% нь биечлэн, 21% нь цаасаар, 28% нь цахимаар, 32% нь тодорхойгүй хэлбэрээр хийгддэг байжээ. Одоогийн мөрдөгдөж байгаа журмаар нийт алхам 85-аас 72 болж багассан ба цахимаар хийгдэх үйлдлийн хувь хэмжээ 57%-д хүрч, тодорхойгүй байсан алхмууд 27-оос 5 болж бууруулсан нь төрийн үйлчилгээг сайжруулсан томоохон ахиц болсон гэж үзэж байна.

– Бусад байгууллага, ялангуяа нийслэлийн байгууллагуудтай хэрхэн хамтран ажиллаж байна вэ?

Бид хууль, эрх зүйн чиглэлээр Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газартай нягт хамтран ажиллаж байна. Засгийн газрын 2025 оны 121 дүгээр тогтоолоор “Газар эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээ олгох журам” шинэчлэгдсэнээр нийслэлийн газар зохион байгуулалтын тогтолцоонд томоохон дижитал шинэчлэлүүд хийгдсэн.

Шинэ журмаар:

• - Газар эзэмших, ашиглахтай холбоотой 27 төрлийн хүсэлтийг цахимаар шийдвэрлэх боломж бүрдсэн;
• - Иргэний бүрдүүлдэг 15 гаруй төрлийн бичиг баримтыг QR кодтой цахим хэлбэрт шилжүүлж, төрд хадгалагдаж буй мэдээллийг иргэдээс дахин шаардахгүй болсон;
• - Газартай холбоотой 40 гаруй үйлчилгээ И-Газaр систем, И-Монголиа портал болон нийтийн киоскоор авах боломжтой болсон;
• - Өмнө нь ажлын хэсгийн хурлаар хэлэлцэж удааширдаг байсан шийдвэрлэлтийг хариуцсан албан хаагч цахимаар шийдвэрлэдэг болгосон;
• - Байгууллага хоорондын мэдээлэл солилцоо бүрэн цахим хэлбэрт шилжсэн зэрэг үр дүнд хүрээд байна.

Эдгээр өөрчлөлт нь нийслэлийн үйлчилгээний ил тод байдал, хүртээмж, хурдыг мэдэгдэхүйц сайжруулсан.

–Иргэдээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдлын агуулга ямар байна вэ? Судалгааны үр дүнгээс онцлох зүйл юу байна?

– Иргэдээс сүүлийн 3 жил Нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагад ирүүлсэн өргөдөл, гомдлын дүн шинжилгээ хийсэн. Нийт өргөдлийн 7% нь гомдол, 36.5% нь хүсэлт байсан бөгөөд хамгийн их давтамжтай асуудал нь газар чөлөөлөлттэй холбоотой байсан. Нийслэлийн Засаг Даргын тамгын газарт судалгааны тайланг танилцуулахаар бэлтгэн ажиллаж байна. Үүний үр дүнд холбогдох хууль тогтоомж, журам шинэчлэгдэж, нийслэлийн иргэдийн сэтгэл ханамж нэмэгдэнэ гэж төлөвлөж байна.

– Хүний эрхийн хүрээнд танай газар ямар ажил эрхэлдэг вэ? Хүний эрхийн чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлдэг байгууллагатай уялдаатай ажилдаг уу?

Манай байгууллага төрийн байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаанд хяналт тавих үүрэгтэй. Энэ нь эцсийн дүндээ иргэд төрийн үйлчилгээ авахдаа эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдөж байна уу, төр чиг үүргээ хэрхэн биелүүлж байна вэ гэдгийг хянах үйл ажиллагаа юм.

Иймд бид энэ чиглэлээр Хүний эрхийн Үндэсний Комисс (ХЭҮК)-той хамтран ажиллах төлөвлөгөө баталсан. Мөн төрийн хяналтын давхцлыг багасгах, мэдээллийн урсгалыг оновчтой болгохын тулд өргөдөл, гомдлын мэдээллийг байгууллага хооронд солилцох тогтолцоог бүрдүүлж байна.

Тухайлбал, барилга, байгууламжийн ажлаас шөнийн цагаар үүсэх дуу чимээтэй холбоотой иргэдийн гомдлын хүрээнд ХЭҮК-той хамтарсан хэлэлцүүлэг зохион байгуулж, хариуцлага ногдуулах боломжтой эсэх талаар хууль зүйн дүгнэлт гаргасан. Энэ нь иргэдийн амгалан тайван орчинд амьдрах эрхийг хангахад чиглэсэн ажил юм.