Цөсний хүүдийнд буюу цөсний цоргонд чулуу үүсэхийг  цөс чулуужих өвчин гэдэг.  Цөсөнд холестерол, цөсний нөсөө (гемоглобины задралаас үүссэн), мөн фосфолипид агуулагддаг. Эдгээрээс чулуу үүсэх бөгөөд нэгний нь агууламж давамгайлах тул түүгээр нь чулууг нэрлэнэ.

Нөсөөний чулуу нь жижиг,  зөөлөн, олон чулуу байх бөгөөд голдуу цус задралаас улбаатай байдаг. Холестеролын чулууны хэмжээ том бөгөөд тоо нь цөөн байна. Эмэгтэйчүүдэд болон илүүдэл жинтэй, түүнчлэн настай хүмүүст элбэг тохиолдоно.

Холимог чулуунд кальцийн давс, нөсөө болон холестеролын агууламж жигд оролцсон байдаг. Тархалт: >40 насанд 8% тохиолдоно. Түүнчлэн, 90% нь тодорхой шинж тэмдэггүй явагддаг.

Оношлогоо: Зөвхөн мэргэжлийн эмч нарт хандаж өвчинөө эрт оношлуулан эмчилгээг хийлгэх нь чухал.

Цөс чулуужих эмгэг үүсэх шалтгаан: Цөсний чулуу үүсэхэд цөсний хүүдийд цөс зогсонгиших, бодисын солилцооны алдагдлаас болж цөсөнд давсны хэмжээ ихсэх гэсэн хоёр үндсэн шалтгаан нөлөөлдөг. Цөсний чулуу үүсэхэд нөлөөлөх хүчин зүйлс:

Хэт их идэх, өлсгөлөн байх, тогтмол бус хооллох
Хөдөлгөөн багатай байх, ялангуяа суудлийн ажилтай хүмүүс
Жирэмслэлт
Таргалалт
Цөсний замын агших хөдөлгөөн алдагдах
Нойр булчирхайн өвчин
Тамхи татах, удаан хугацаанд хол газар доргионтой явах зэрэг байдаг. Цөсний чулуу нь цөсний хүүдийн цочмог болон архаг үрэвсэл, цөсний хатгаа, нойр булчирхайн үрэвсэл, механик шарлалт үүсэхэд нөлөөтэй.