Жил бүрийн 4 дүгээр сарын 1ний өдрийг дэлхий дахинаа “April Fool’s day” бидний хэлж заншсанаар “Инээдмийн баяр” хэмээн тэмдэглэн өнгөрүүлдэг билээ.  Гэхдээ бид яагаад жил бүрийн 4-р сарын 1-ний өдрийг инээдмийн баяр болгон тэмдэглэдэг вэ, хэрхэн эхэлсэн, энэ өдрийн ач холбогдлыг гайхаж байсан уу?

Энэ нийтлэлээр 4-р сарын 1-ний өдөртэй холбоотой таны эргэлзээнд хариулах болно.  Мөн энэ өдрийг дэлхий даяар хэрхэн тэмдэглэдэг талаар ярилцах болно. Ингээд 2024 оны 4-р сарын нэгний өдөр рүү орцгооё.

Дөрөвдүгээр сарын нэгний өдрийн түүх - гарал үүсэл

Дөрөвдүгээр сарын “хошин”  өдрийн гарал үүслийг тойрсон олон таамаг, ярианууд байдаг. 

Дэлхийн өнцөг булан бүрд хүмүүс олон зуун жилийн түүхтэй энэ баярын тухай өөр өөрийн олон түүхийг хуваалцдаг. Гэсэн ч уг баярын үүслийг Григорийн тоололтой холбоотой хэмээх итгэл үнэмшил давамгайлдаг байна.

Европын улс орнууд Григорийн тооллыг дагаж эхлэх үед  шинэ жил 4-р сарын нэгнээс 1-р сарын нэгэнд шилжиж энэ нь хүн амын дунд ихээхэн төөрөгдөл үүсгэсэн байна. Үүнээс улбаалан зарим хүмүүс шинэ жилийг 4-р сарын нэгний өдөр тэмдэглэсэн нь “April fool day” буюу төөрөгдлийн өдрийг бий болгожээ.

Дөрөвдүгээр сарын 1-нд шинэ жилээ тэмдэглэдэг эдгээр хүмүүс Григорийн хуанлийг дагаж мөрддөг бусад хүмүүст  онигооны бай болж, эргэн тойрныхондоо тэнэг гэж ойлгогдож байв.

Цаг хугацаа өнгөрөхөд энэхүү элэглэл, хошигнол нь тоглоом болж, 4-р сарын 1-ний өдрийг тэмдэглэдэг уламжлал болон хувирч, өнөөдрийн бидний мэддэг инээдмийн баярын бий өдөр болжээ.

Гэсэн хэдий ч энэ баярын яг гарал үүсэл нь тодорхойгүй хэвээр байгаа бөгөөд зарим түүхчид 4-р сарын 1-ний өдөр нь хавар ирэх эсвэл улирлын шинэчлэлтийг тэмдэглэдэг эртний баяр наадмаас эхтэй байж магадгүй гэж үзэж байна.

Тус баярын үүсэл хаанаас эхэлснээс үл хамааран дэлхий даяар хүмүүсийн зүрх сэтгэл, оюун ухааныг байлдан дагуулж, зугаатай золгүй явдал, хошигнол хийх дуртай баяр болжээ.

Дөрөвдүгээр сарын нэгний өдрийн ач холбогдол

Дөрөвдүгээр сарын инээдмийн өдөр нь хошигнол, шоглоомоор дүүрэн өдөр байхаас гадна хүн төрөлхтний хувьд илүү гүн гүнзгий ач холбогдолтой юм. Энэ өдөр бол бидэнд амьдралаа инээд хөөрөөр дүүрэн байлгах ёстойг сануулж байдаг. Түүнээс гадна нэгнээрээ хошигнон тоглох нь зөвхөн инээдийг авчрахаас гадна найз нөхөд, гэр бүлийнхэн, ажлын хамт олны хоорондын харилцааг дулаацуулж, илүү сайжруулдаг байна.

Дэлхий даяар 4-р сарын 1-ний өдрийн ёс заншил, уламжлал

Дөрөвдүгээр сарын 1-ний өдрийг дэлхийн бүх улс орон өөр өөрийнхөөрөө тэмдэглэдэг.

Франц: 4-р сарын 1-ний өдрийг "Poisson d’Avril " гэж нэрлэдэг бөгөөд энэ нь "4-р сарын загас" гэж орчуулагддаг. Францууд 4-р сарын 1-ний өдөр хошигнолын хохирогчдын нуруун дээр цаасан загас наадаг заншилтай. Зарим  хүмүүсийн нуруун дээр нь амьд загасыг ч наасан байх нь бий.

Шотланд: Шотландад 4-р сарын 1-ний өдрийг "hunting the gowk " уламжлалтай тэмдэглэдэг. "Говк" гэдэг нэр томьёо нь тэнэг, итгэмтгий байдлыг илэрхийлдэг хөхөө шувууг хэлдэг. Шотландад 4-р сарын тэнэг өдөр хүмүүсийг зүгээр л шоглохын тулд галуу агнах эсвэл байхгүй шувууг агнахаар явуулдаг.

Америкийн Нэгдсэн Улс: АНУ-д 4-р сарын 1-ний өдрийг жинхэнэ утгаар нь “франк”-ны  өдөр болгодог.Хүмүүс найз нөхөд, гэр бүлийн гишүүд, хамт ажиллагсдаараа хор хөнөөлгүй заль мэхээр хошигнож  ингэхдээ тэд бүтээлч болон хөгжилтэй байдалд ихээхэн анхаардаг байна.  Дөрөвдүгээр сарын 1-ний өдрийн алдартай хошигнолуудын зарим нь элсэн чихрийг давсаар солих, хуурамч оффисын хэрэгслийг бусададаа өгөх зэрэг явдал юм. АНУ-д 4-р сарын 1-ний өдрийг сургууль, коллежид их цар хүрээтэй тэмдэглэдэг.

Англи: 4-р сарын 1-ний өдрийн тухай ойлголт анх үүссэн газар бол Англи юм. Уламжлал ёсоор бол шинэчилсэн хуанли дагаж мөрдөөгүй хүмүүсийг элэглэх зорилгоор тэмдэглэдэг байв. Хэдийгээр ёс заншил нь цаг хугацааны явцад өөрчлөгдсөн байж болох ч 4-р сарын 1-ний амин сүнс нь инээд баясгалан, гэмгүй зугаа цэнгэл хэвээр байна.