Үг хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрх бол бид төрмөгцөө л эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, сурч боловсрох, өмч хөрөнгөтэй болох  эрхтэй болдгийн нэгэн адил олгогддог, “эцэг” хуулиар хамгаалагдсан, үндсэн эрхийн маань нэг. Тодруулбал, Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16-д “итгэл үнэмшилтэй байх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх, тайван жагсаал, цуглаан хийх эрх чөлөөтэй… “ гэж заасан байдаг.

Гэвч энэ эрхээ зарим тохиолдолд эдэлж чадахгүй, эдэлснийхээ төлөө эрх чөлөөгөө хасуулдаг, энэ нь хэвийн, байх л ёстой үзэгдэл мэт дасчихжээ, бид. Ихэвчлэн дарга нарыг шүүмжилсэн, засаглалын алдааг илчилж үг хэлсэн, үзэл бодол, байр сууриа хүчтэй илэрхийлсэн  залуучуудад төр “төмөр нүүр”-ээ үзүүлж буй.

Хамгийн сүүлийн жишээ, ердөө урьд шөнө "Ноорог креатив студио"-д хойшлуулшгүй ажиллагаа явуулж, ажилчдын утас, хард зэргийг хураан авч, ажилчдыг нь шөнийн 23 цагаас өглөөний 06.30 цаг хүртэл байцаасан мэдээтэй монголчууд өнөө өглөөг угтлаа.

Эрүүгийн хэргийн 19.9.1-т заасан “Хүмүүсийг үндэс, угсаа, хэл, арьсны өнгө, шашны номлол, үзэл бодлоор дайсагнуулах, эвдрэлцүүлэх, салан тусгаарлахыг ухуулсан, уриалсан, ялгаварлан гадуурхсан, хүчирхийлсэн, эрхийг нь хязгаарласан, давуу байдал тогтоосон үйлдлийг зохион байгуулсан бол таван жилээс арван хоёр жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.” гэсэн үндэслэлээр “Ноорог”-ийнхонд хэрэг үүсгэн, шалгаж байна гэж “Ноорог креатив” студийн захирал О.Уламсайхан хэвлэлийнхэнд ярилцлага өгөхдөө дурдсан.

Хэний гомдлоор шалгаж байгаа юм бэ гэсэн түүний асуултад “Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн цахим хаяг руу чатаар “Ноорог” студийн хийсэн контентоос болж хүн амиа алдах гээд байна гэсэн мэдээлэл өгсөн” гэж байцаалт авсан цагдаагийн ажилтан хэлсэн байгаа юм.

Өдөрт хэдэн арав, хэдэн зуун иргэн цахим хаяг, банкны дансны нууц үг гэх мэт хувийн мэдээллээ алдаж, энэ талаар тус хэлтсийн хуудас руу бичиж мэдээлэл өгөхөд хариу өгөх нь байтугай  хардаг ч үгүй, бүр биеэр очиж мэдүүлэг өгсөн ч бусдад алдагдсан хаягийг нь хаах зэрэг арга хэмжээ авч, дараагийн хохирогчид гарч ирэхээс сэргийлдэггүй киберийнхэн яасан шуурхай ажиллаа вэ гэж гайхмаар, биширмээр.

Тэгвэл “Ноорог”-ийнхон хэн нэгнийг амиа егүүтгэхэд хүргэх юу хийсэн юм бол гэсэн асуулт гарч ирж байна. Хэдийгээр цагдаагийн байгууллагаас “Ноорог креатив” ХХК-ийн ажилтнуудыг тус студийн хэвлэн нийтлэх болон контент бүтээх үйл ажиллагаатай холбогдуулан шалгаагүй гэдэг тайлбар өгсөн ч энэ ажиллагаа нь тус студийн бүтээсэн “18 хоног” баримтат кинотой холбоотой байж болзошгүй гэсэн таамгийг олон нийт дэвшүүлж буй. Залуучууд өөрсдөө бол уг кинонд хэн нэгнийг доромжилсон эсвэл магтан дуулсан агуулга байхгүй. Харин сонгууль хэрхэн хууль бус, шударга бусаар явагддагийг зургаан бүсэд зургаан өөр дүрээр харуулсан. Сонгуулийн талаар залуучуудад залуучуудын хэлээр нь хүргэхийг хүссэн. Одоо энэ бүтээлээ цацаж чадах эсэхээ мэдэхгүй байна. Хураагдсан хардууд дээр нийт 14tb хэмжээтэй киноны дүрс байгаа гэсэн тайлбар өгсөн. Гэхдээ дөнгөж хорь гаруйхан настай залуучууд улс төрийг ойлгож, томоохон бүтээл гаргана гэдэг эргэлзээтэй. Тэдний ард зааж зөвлөсөн хэн нэгэн байж болох юм.

Хэргийн учир хуурамч хаягаас өгсөн мэдээлэлд ч бус, тэдний хийж байгаа бүтээлд  ч бус харин уг студийн эзэд нь хэн бэ гэдэгт байж ч мэднэ. Учир нь “Ноорог креатив” ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигч нар нь “MCS” ХХК-ийн хамгаалалтыг хариуцдаг “М-Армор” ХХК-д ажилладаг бөгөөд 50 хувийг нь MCS-ийн шууд хамааралтай “Нью Эравенчерс” ХХК эзэмшдэг. Мөн тус студийг “MCS” ХХК-аас санхүүжүүлдэг бөгөөд тролл хаягуудыг олноор нь удирдан ажиллуулдаг байж болзошгүй гэсэн мэдээлэл цахим талбарт хөвөрч эхэллээ.

Энэ талаар “Ноорог креатив” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал О.Уламсайхан “MCS, АПУ зэрэг томоохон компаниудтай ямар нэг байдлаар хамтарч ажиллаагүй студи, продакшн, маркетингийн компани, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл гэж монголд байхгүй байх. Энэ бол зөвхөн бизнесийн хамтрал” гэсэн хариулт өглөө.

Харин цагдаагийн байгууллагаас “Иргэдийн мэдээллийг хууль бусаар цуглуулсан, зарим иргэнийг мөрдөн мөшгих зэргээр хувь хүний эрх чөлөөнд халдсан хууль бус үйлдлийг нь шалгаж байгаа” хэмээн мэдэгдлээ.

Хэрэг явдал хэрхэн өрнөхийг иргэд, олон нийт анхааралтайг ажиглаж буйг эцэст нь сануулъя!