Ж.ГАНБААТАР: эдийн засагтаа анхаарал хандуулж, улс оронд үүсээд байгаа эдийн засгийн нөхцөл байдлыг даван туулж чадах хүн л Ерөнхий сайд болох ёстой гэж үзэж байна. Долларын ханш өсөж байна. Иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Экспорт өмнөх онуудтай харьцуулахад ихээр буурч байна. Том том олон ажил ярихаас илүүтэй, урдах ажлаа хийдэг, хийж байгаа ажил нь нүдэнд харагддаг хүн л Ерөнхий сайд болох хэрэгтэй.

Ц.ДАВААСҮРЭН: Өмнө нь сайд нарыг УИХ-ын гаднаас томилохдоо өөрсдийгөө дагадаг жулдрайнуудыг томилчихсон. Тэгэхээр засгийн ажил явж өгөхгүй шүү дээ.

Ч.ХҮРЭЛБААТАР: Манай нам дотроо огт зөрчилгүй гэж хэлж болохгүй. Гэхдээ дотроо ярилцаад, шийдээд явж болох байх. Тал талдаа жаахан хүн чанар, ноён нуруу гаргах хэрэгтэй. Зарчмаа барих хэрэгтэй. Дээр нь улс орны эдийн засгийн нөхцөл байдал ийм байхад хоорондоо зөрчилдөөд хэн хожих вэ гэдэг асуудал байгаа. Улс дотроо биш нам дотроо хөлөө жийлцээд эхлэхээр юу болдгийг АН харуулсан.

Д.ТОГТОХСҮРЭН: Ерөнхий сайд бол улс орныг авч явдаг хүн учраас маш өндөр шалгууртай байх ёстой. Нэгдүгээрт, санхүү-эдийн засгийн маш өндөр мэдлэгтэй хүн байх ёстой. Хоёрдугаарт, маш сайн бэлтгэгдсэн байх ёстой. Дурын хүн хийчихдэг ажил юм биш.

Монголын төр 30 гаруй жил ЖДҮ-ийг хөгжүүлэх бодлого баримталж ирсэн ч өнөөдөр хэрэглэгч орон хэвээрээ, импортын бүтээгдэхүүний хараат, гадаад худалдааны тэнцэл нь ихэвчлэн алдагдалтай байж ирсэн. ЖДҮ-д багтдаг өрхийн үйлдвэрлэл нь ерээд оны хямралын үед өрхийн амьжиргааг дэмжихэд тодорхой үүрэг гүйцэтгэсэн ч макро эдийн засагт үзүүлж чадаагүй. Өнөө үед ЖДҮ нь өрхийн үйлдвэрлэлээс хальж, томорсон ч эдийн засагт оруулж байгаа хувь нэмэр нь мөн л хангалтгүй. Үүнийг нотлохын тулд хэдхэн тоо дурдъя. Монгол Улсад бүртгэлтэй бөгөөд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа 100 мянга орчим ААН бий. Эдгээрийн 70 орчим хувийг ЖДҮ эрхлэгчид эзэлж байгаа ч ДНБ-ий 20 хүрэхгүй хувийг, экспортын орлогын гурав хүрэхгүй хувийг бүрдүүлж байна. Энэ хэдхэн тоо бид ЖДҮ-ээс дараагийн шатанд шилжих шаардлагатайг харуулж байгаа юм.

Ц.ТУВААН: Ш.Ганхуягийн тухайд АН-ын гишүүн. Тухайн агентлагт даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэж байсан. Одоо төрийн захиргаа, удирдлагын газрын даргаар ажиллаж байгаа. Тэр шийдвэрийг би гаргаагүй. Миний хувьд хууль бус юм хий гэсэн чиглэлийг дээрээс нь өгөөд сууж байдаг хүн биш. Шийдвэр гаргасан хүн нь өөрөө гаргасан шийдвэр, зурсан гарын үсгийнхээ төлөө хариуцлага хүлээх байх. Гэхдээ тэр хүмүүс тэнэг биш, хуулиа уншиж судална.

Б.ЖАВХЛАН: Хөдөлмөр эрхэлж байгаа бүх хүний цалингаас хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ буюу сарын 800 мянган төгрөгийг татвараас бүрэн чөлөөлнө. Ингэснээр хөдөлмөр эрхэлж байгаа нийт иргэний 45 хувь нь татвараас бүрэн чөлөөлөгдөх юм. Хоёр сая төгрөгийн цалинтай иргэний 800,000 төгрөг нь татвараас чөлөөлөгдөн, үлдсэн 1.2 сая төгрөгөөсөө татвар төлнө гэсэн үг.

П.НАРАНБАЯР: 2030 он гэхэд сургуулийн насны хүүхэд 88 мянгаар нэмэгдэнэ. Тиймээс боловсролын үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилтын хүрээнд нийт 108 сургууль, 95 цэцэрлэг шинээр байгуулна. 2026, 2027 оны төсөвт тус бүр 45 сургууль, цэцэрлэг байгуулах төсвийг тусгаж өгнө. Нийслэлд байгуулах сургуулиудын тухайд, нийслэлтэй хамтран байршлыг нь тодорхойлж, газрыг нь шийдвэрлэнэ. Мөн ӨМӨЗО-ы Аж үйлдвэрийн сургуультай хамтран ШУТИС-ийн харъяа Олон улсын инженерийн сургуулийг “Хүннү” хороололд барих тогтоол гаргалаа. Ингэснээр жилд 3000 гаруй инженер нэмж бэлтгэх боломжтой болно. БНХАУ бол технологийн том гүрэн болж байгаа. Энэ утгаараа байгалийн ухаан болон инженерийн чиглэлээр боловсон хүчнийг бэлтгэн, хамтран ажиллах болсон нь урагшилж байгаа ажлын нэг гэж хэлж болно.

Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар хэлэлцсэн асуудлуудын талаар ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал мэдээллээ.  

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан болж, хуралдаанаас гарсан шийдвэрийг Гэр бүл, хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Л.Энх-Амгалан танилцууллаа.

Б.ЧОЙЖИЛСҮРЭН: Эрчим хүчний үнийн тухайд өртөгт нь ойртуулах арга хэмжээ авсан болохоос алдагдалгүй ажиллах хэмжээний үнэ нэмээгүй. 30 гаруй жилийн хугацаанд бий болсон хүндрэл. Энэ салбарыг алдагдалгүй болгох ажлыг нэг Засгийн газар дангаараа хийхэд хүндрэлтэй. Энэ нь олон нийтийн шүүмжлэлийг дагуулж байгаа. Гэхдээ хэн нэгэн хүн хэзээ нэг цагт үүнийг хийх л ёстой.

- “ТЭЦ-3” дулааны цахилгаан станцад гарсан ослын шалтгаан, үр дагаварын талаар гэх зэрэг 28 асуудал танилцаж хэлэлцэнэ.

Танхимынхаа тэргүүний араас “хутга шаасан” сайд нарыг Н.Учрал, Б.Жавхлан нар оройлж байна гэх хардлага хоосон байгаагүйг өчигдрийн үйл явц харуулсан. Аль аль нь чамлахааргүй өндөр албан тушаалд байсан эрхмүүд энэ удаа суудлаа илүү өндөрсгөхийг эрмэлзэх нь ойлгомжтой. Гаднаас гэвэл УИХ-ын дарга асан Г.Занданшатар, ЕТГ-ын дарга асан Я.Содбаатар нарын Ерөнхийлөгчийн дэмжлэгтэй улс төрчдийн нэр яригдсаар ирсэн, одоо ч жагсаалтаас хасагдаагүй. Гэхдээ УИХ-ын гаднаас сонгогдох нь хүч муутай. Ерөнхий сайд байтугай танхимын бусад гишүүдийг гаднаас сонгох нь ямар ч хүчгүй сайд нарыг бий болгож байна гэж шүүмжилсээр байгаад 2023 онд Үндсэн хуульдаа гар хүрээд авсан улс шүү дээ.

АН-ын “бэлэг” үүгээр дуусахгүй байх. Дараагийн ЗГ-ын тэргүүнийг сонгоход ч нэлээд чангалах биз. Эцэст нь хэн нэг нь Ерөнхий сайдаар сонгогдож л таарна. Түүний бүрдүүлсэн кабинетыг унагаах ажиллагаа хэдэн сарын дараа өрнөж эхлэхэд гайхах юмгүй. АН-ын бүлгийн гишүүд дээр Л.Оюун-Эрдэний баг ч хүч хавсрах биз. Энэ мэтчилэн энэ УИХ-ын бүрэн эрхийн хугацаа дуустал Засгийн газрын тогтвортой байдал нэлээд эргэлзээтэй байх дүр зураг харагдаж байгаа юм.

УИХ-ын 126 гишүүнээс 82 нь санал хураалтад оролцсон бөгөөд 44 нь итгэл үзүүлье хэмээн кнопоо дарсан ч Л.Оюун-Эрдэнэ ялагдсан. Учир нь Үндсэн хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1-т “Улсын Их Хурлын гишүүдийн дөрөвний нэгээс доошгүй нь Ерөнхий сайдыг огцруулах саналыг албан ёсоор тавибал Улсын Их Хурал гурав хоногийн дараа хэлэлцэж эхлэн арав хоногийн дотор шийдвэрлэнэ. Улсын Их Хурлын нийт гишүүний олонхи уг саналыг дэмжсэн бол Ерөнхий сайдыг огцруулах тухай Улсын Их Хурлын тогтоол баталсанд тооцож, шинэ Ерөнхий сайдыг гуч хоногийн дотор томилно.” гэж заасан байдаг. Энэ нь хуралдаанд хэдэн гишүүн оролцож, саналаа өгснөөс үл хамааран, үр дүн нь 126 гишүүнээс шууд тооцогдоно гэсэн үг. 126-ын олонх гэдэг бол багадаа 64 гишүүн юм.

Л.Оюун-Эрдэнийг огцроход Ардчилсан намын бүлэг чухал үүрэг гүйцэтгэлээ. Тэд хэдийгээр санал хураалтад оролцоогүй ч эс үйлдлээрээ эсрэг санал өгсөн. Бүлгийн дарга О.Цогтгэрэл тэргүүтэй гишүүд “АН хамтарсан засгаас гарна. Гэхдээ манай сайд нарыг хөөснийх нь хариуг барих болно” хэмээн удаа дараалан мэдэгдэж байсан. Эхний бэлгээ ийн чангахан барилаа.

Ерөнхий сайдын хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.

АН-ын бүлгээс Ерөнхий сайдад итгэл үзүүлэх эсэх асуудалд оролцохгүй гэдгээ илэрхийлсэн. Тус асуудлын талаар УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэболдоос тодрууллаа. 

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэд итгэл үзүүлэх эсийг ТББХ-ны хуралдаанаар хэлэлцэж, Ерөнхий сайд асуултад хариулж дууслаа. Харин одоо санал хураалт явуулах асуудлыг хэлэлцэж байна. 

О.БАТНАЙРАМДАЛ: Байгалийн баялгаас хэт хамааралтай орнуудад тулгардаг “толгойн өвчин” бол баялгийнхаа өгөөжийг ард түмэндээ тэгш хуваарилж чадах уу гэдэг асуудал. Өнөөдөр Монголд яг ийм тэмцэл өрнөж байна. Цөөхөн хэдэн бүлэглэл баялгийг гартаа атгасаар байх уу эсвэл баялгийнхаа өгөөжийг нийт ард түмэндээ хүртээж, боловсрол, эрүүл мэнд, орон сууц худалдан авахад дэмжлэг үзүүлэх шуудууг нээж өгөх үү гэдэг сонголтын өмнө бид ирчихээд байна.