О.Цогтгэрэл: Өнгөрсөн хугацаанд санаатай гэмээр ард түмнээ ядууралд байлгах бодлого үргэлжилжээ

УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэнгээс цаг үеийн асуудлаар тодрууллаа.

Х.Ганхуяг: Манай улс 32.9 их наяд төгрөгийн төсвийн зарлагатай. 8.8 их наяд төгрөг нь хөрөнгө оруулалт. Дахиад 8.8 их наяд нь цалин, тэтгэвэр. 17 их наяд нь урсгал зардал. Урсгал зардалд хүүхдийн мөнгө, цалин ордог. Цаана нь ердөө тавхан их наяд төгрөг байгаа. Улс болон аймаг, сумны ЗД нар тэр таваниих наяд төгрөгт багтааж, үйл ажиллагаа явуулдаг. Тэндээс хасаад цалин, тэтгэвэр рүү шилжүүлж байгаа юм. Өөрөөр нэмэх ямар ч боломж байхгүй. Мөнгө хэвлэлтэй биш. Засгийн газар Бор тээгийн ордыг ирэх жилээс эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, төсөвт тодотгол хийнэ.

Монгол Улсын Тэргүүн шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг, хөгжлийн сайд Н.Учралаас оффтейк гэрээ болон цаг үеийн асуудлаар тодрууллаа.

УИХ-ын гишүүн Д.Цогтбаатараас цаг үеийн асуудлаар тодрууллаа. 

Т.МӨНХСАЙХАН: 2026 оны төсөвт тодорхой хэмжээгээр нэмэх гэж байна. Тэгвэл 2027 онд хэдэн хувиар нэмэх бэ гэдэг асуудлыг одооноос ярьж, боломжийг эрэлхийлэх ёстой.

С._ЦЭНГҮҮН: Хүүхдийн мөнгө хасахыг буруушаасан иргэдийн саналыг би хүлээж авч байна. Хөнгөлөлттэй зээл, татаасууд болон спорт заал гэх мэт үр өгөөж муутай хөрөнгө оруулалтуудыг танахаар 1.2 их наяд төгрөг гаргах боломжтой юм байна гэдэг судалгааг УИХ-ын гишүүн Ч.Лодойсамбуу, Ш.Бямбасүрэн гишүүний хамтаар гаргасан. 1.2 их наядын 600 тэрбум нь дангаараа “Шин хоршоо” хөтөлбөр байна. Энэ саналаа чуулганд оруулна.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч 2025 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг огцруулах тухай Монгол Улсын Их Хурлын 95 дугаар тогтоолд бүхэлд нь хориг тавьсан.

Шатахууны импорттой холбоотой, дунд болон урт хугацааны ажлын талаар МАН-ын бүлгийн хуралдааны үеэр мэдээлэл хийсэн байна. Энэ талаар Аж үйлдвэр эрдэс баялгийн сайд Г.Дамдинням мэдээлэл өглөө. 

Э.ЭРДЭНЭЖАМЪЯН: УИХ-ын Дэгийн хуулиар хэлэлцэх асуудалд ороогүй асуудлыг нэгдсэн чуулганаар хэлэлцсэн нь адилхан Дэгийн хууль зөрчиж байна гэдэг асуудлаар ҮХЦ-д хандаж байна. ҮХЦ хуулийг нэг мөр хэрэглэх юм бол УИХ-ын дэд дарга Б.Пүрэвдоржийг Х.Булгантуяатай адилхан хууль зөрчсөн, хууль дээдлээгүй гэж үзнэ. Эс бөгөөс өмнө гаргасан шийдвэрээ эргэж хараад УИХ-д ажлаа хэвийн явуулах нөхцөлийг бүрдүүлж өгнө гэж харж байгаа.

УИХТГ мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлдэг. Хуралдаан даргалагч өөрөө санаачилж удирдсан уу эсвэл Тамгын газраас зөвлөсөн үү гэдгийг тодорхой болгох ёстой. Энэ бол өмгөөллийн гол point. Өмгөөлүүлэх эрх нь хангагдаагүй учраас Х.Булгантуяа ХЭҮК-т хандах хэрэгтэй. ХЭҮК бол ҮХЦ-ийн шийдвэрийг зөв, буруу гэхгүй. Харин зөвлөмж гаргана. Тэр зөвлөмжийг аливаа албан тушаалтан хэрэгжүүлэх үүрэгтэй. Хэрэгжүүлэхгүй бол ажлаас чөлөөлөгдөх үндэслэл болдог.

Ө.ШИЖИР: Цахим Монгол болно гээд Цахим яам байгуулж, цахимжсан. Гэтэл бичиг хэргийн зардал тав дахин өссөн. Урсгал зардал 300 дахин өсчихсөн байна. Таван мянган хувь өссөн зардал ч байна. Урсгал зардлаа тэлж явсаар байтал зардлаа хянаж чадахаа болиод байна.

П.НАРАНБАЯР: Бид хэлэлцээр хийхэд үргэлж бэлэн байгаа. Үйлдвэрчний эвлэл бидний тавьсан ажил хэрэгч саналуудад хариу өгөхгүй байна. Хэлэлцээ хийхэд нэг л зарчим байдаг. Харилцан буулт хийх, түүнийгээ цаасан дээр буулгаж баталгаажуулах, баталгаажуулснаа талууд хариуцлагатайгаар хэрэгжүүлэх ёстой. Тэгэхгүй, зөвхөн нэг талын байр суурин дээрээ хатуу зогсоод байх юм бол хэлэлцээр цааш үргэлжлэхгүй. Нөхцөл байдлыг бодитойгоор үнэлж, шийдвэр гаргамаар байна.

Үндсэн хуулийн цэцийн маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2-т “Цэцийн нээлттэй хуралдаанд оролцогчид хуралдааны танхимд тэмдэглэл, соронзон бичлэг, түүнчлэн радио, телевизийн шууд нэвтрүүлэг хийх, кино болон фото зураг авах, дүрс бичлэг хийхийг зөвшөөрнө.” гэж заасан байна “Оролцогчид” гэдэгт нэхэмжлэгч, хариуцагч, гэрч, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчдөөс гадна уг хурлыг сурвалжлахаар урьдчилан хүсэлт гаргаж, танхимд нэвтэрсэн хэвлэл мэдээллийн байгууллагын ажилтнууд ч хамаарна гэдгийг хуульчид хэлж байна. Гэтэл хэвлэлийнхэнд мэтгэлцээнийг шууд дамжуулах, дүрс бичлэгээр баримтжуулах боломж олгоогүй нь өөрөө хуулийн зөрчил гэж үзэх үндэслэлтэй юм.

Монгол Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар нийт 515 мянган тэтгэвэр авагч бүртгэлтэй байгаагаас 59.3 хувь нь бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээ буюу 619 мянган төгрөг, 35 хувь нь 1.5 сая төгрөг хүртэл, үлдсэн нь 1.5 сая төгрөгөөс дээш тэтгэвэр авч байна. Хамгийн ихдээ 40 жил даатгуулсан иргэн таван сая төгрөгийн тэтгэвэр авч байгаа гэдгийг НДЕГ-ын төлөөлөл хэлэв.

УИХ-ын талаас оролцож буй оролцогчид хурлын танхимыг орхиж гарлаа

Х.БУЛГАНТУЯА: Миний хувьд өмгөөлөгч авах хүсэлт тавьсан. Үндсэн хуулийн дэгтэй холбоотой асуудалд өмгөөлөгч нар маш нарийн няхуур ханддаг. Гэтэл дайны нөхцөл байдалтай адилтган гурав хоногийн дотор хэлэлцсэнээр бэлтгэл хангах хугацаа, боломж олгосонгүй. Хариуцагчид өмгөөлөгч авах боломж өгөхгүй байгаа нь урьд хожид гарч байгаагүй үйлдэл юм.

ҮХЦ-ийн Их суудлын хуралдаан: ҮХЦ-ийн Их суудлын хуралдааныг маргаан үүсгэснээс хойш гурав хоногийн дотор хэлэлцэж байгаа нь хууль зүйн үндэслэлгүй байна. Мөн энэхүү хуралдаан нь маргаанд оролцогч талуудын эрхийг бүрэн дүүрэн хангаагүй гэсэн үндэслэлээр УИХ-ын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчид хуралдааныг хойшлуулах хүсэлт гаргаж байгааг итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Тэмүүлэн танилцууллаа. Гэвч ҮХЦ бас л хүлээж авсангүй. Ийнхүү халуухан эхэлсэн хурал хаалттай үрэглжиллээ.

Н.НОМТОЙБАЯР: ҮХЦ-ийн Их суудлын хуралдаан мордохын хазгай гэгчээр анхнаасаа учир дутагдалтай эхэлж байна. ҮХЦ-ийн бүрэлдэхүүнд ашиг сонирхолтой нөхөд бий. Нэг нь О.Мөнхсайхан. Ашиг сонирхол нэгт нөхрийнхөө захиалгат ажлыг гүйцэтгэх гэж байна. Г.Занданшатарыг УИХ-ын дарга байхад өндөр дүн бүхий хөлсөөр гэрээ байгуулж ажиллаж байсан хүн өнөөдөр Г.Занданшатарын гаргасан өргөдлийг хэлэлцэж суух нь зохимжгүй

Харин 2018 онд зээлийн хүүг хөндөлгүй өнгөрүүлсэн хариуцлагыг хэн хүлээх вэ! Тухайн үед дэлхий даяар зээлийн хүү тун доогуур, хөгжингүй орнууд дөрвөөс доош, харин хөгжиж буй улсууд 4-6 хувийн хүүтэй зээл авч байсан. Гэтэл манайх 11.2 хувийн хүүгээ бууруулах гэж оролдлого хийлгүй өнгөрсөн нь хачирхалтай.